Azerbaycan halkı kadim ve zengin bir tarihe sahiptir.
Bu halk, yüzyıllar boyunca özgürlüğü, bağımsızlığı ve topraklarını korumak uğrunda sayısız mücadeleler vermiş, bu uğurda pek çok kahraman yetiştirmiştir. Her dönemde halkımızın yiğit evlatları cesaretleri, vatanseverlikleri ve fedakarlıklarıyla seçilmiş, milletin hafızasında ebedi iz bırakmışlardır.
Eski çağlardan günümüze kadar Azerbaycan kahramanları, halkın özgürlüğü ve bağımsızlığı uğruna canlarını feda etmişlerdir. Babek Hürremi, Cavanşir ve Köroğlu gibi tarihî şahsiyetler, halkımızın özgürlük ideallerinin sembolüne dönüşmüştür. Onların mücadelesi halkın yüreğinde daima yaşamış ve genç nesillere örnek olmuştur.
Azerbaycan’ın kahramanlık ruhu yalnızca eski dönemlerle sınırlı değildir. Tarihimizin her safhasında — ister Çarlık Rusyası döneminde, ister Sovyet yıllarında ya da bağımsızlık çağında — halkımızın yiğit evlatları vatanın savunması uğruna ayağa kalkmışlardır. Onlar sadece savaş meydanlarında değil, aynı zamanda bilim, eğitim, sosyal ve siyasi alanlarda da vatanın gelişmesi ve bağımsızlığının güçlenmesi için büyük hizmetlerde bulunmuşlardır.
Azerbaycan ve İkinci Dünya Savaşı
İkinci Dünya Savaşı yılları, insanlığın 20. yüzyılda karşılaştığı en ağır, en trajik ve en zorlu dönemlerden biri olmuştur. Bu savaş yalnız devletlerin değil, aynı zamanda halkların iradesini, dayanıklılığını ve birliğini de sınamıştır. Azerbaycan halkı da bu büyük savaşta cesareti, fedakârlığı ve azmiyle öne çıkmış; hem cephede hem de cephe gerisinde kahramanlık örnekleri sergilemiştir.
Azerbaycan’ın ulusal lideri Haydar Aliyev bu konuda şöyle demiştir:
“Azerbaycan halkı İkinci Dünya Savaşı’nda hem savaş meydanlarında hem de cephe gerisinde gerçek kahramanlık ve azim örnekleri göstermiştir. Savaşın başlamasından kısa bir süre sonra Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarında 87 imha taburu, 1124 özsavunma birliği kurulmuştur. 1941–1945 yılları arasında cumhuriyetin 600 binden fazla genç erkek ve kızı cepheye gitmiştir.”
Bu rakamlar, Azerbaycan halkının savaşa ne kadar büyük bir fedakârlıkla katıldığını ve vatan savunmasını kutsal bir görev olarak gördüğünü açıkça ortaya koymaktadır. Savaş yıllarında Azerbaycan yalnız savaş meydanlarında değil, aynı zamanda cephe gerisinde de Sovyetler Birliği’nin en önemli dayanak noktalarından birine dönüşmüştü. Bakü petrolü, cephelerin adeta kan damarı hâline gelmiş, Sovyet ordusunun tanklarını, uçaklarını ve araçlarını yakıtla sağlamıştır.
Aynı zamanda Azerbaycanlı kadınlar, yaşlılar ve çocuklar da büyük bir fedakârlık göstererek cepheye yardım için durmaksızın çalışmışlardır. Binlerce Azerbaycanlı bilim insanı, mühendis ve işçi, gece gündüz üretim yaparak savaş teknolojisinin, giysilerin ve erzakın temininde önemli rol oynamıştır.
Sonuç olarak, İkinci Dünya Savaşı’nda Azerbaycan halkının gösterdiği kahramanlık hem savaş alanlarında hem de cephe gerisinde parlak bir şekilde kendini göstermiştir. Bu fedakârlık, halkımızın vatana sadakatinin, birliğinin ve yenilmez ruhunun ebedi sembolü hâline gelmiştir.
Bu kahramanlardan biri de, İkinci Dünya Savaşı’nın yiğit savaşçısı, albay, “Kızıl Yıldız” nişanı sahibi Mustafa Meherremov’dur. Onun hayatı ve faaliyetleri, vatana bağlılığın, fedakârlığın ve insanlığın örneğidir.
Mustafa Meherremov, 25 Şubat 1925 tarihinde İsmayıllı bölgesinin Başgal köyünde doğmuştur. Çocukluk yıllarından itibaren bilime ve askeriyeye büyük ilgi duyan Mustafa, 1941 yılında ortaokulu bitirdikten sonra cepheye gitmek için askerlik şubesine başvurmuştur. Yaşı küçük olduğu için ilk başvurusunda kabul edilmese de, ikinci kez dilekçe verdikten sonra 17 yaşında gönüllü olarak savaşa gitmiştir. O, Tiflis’teki topçu okulunu kısa sürede – altı ay içerisinde savaş programı kapsamında tamamlamış ve teğmen rütbesi almıştır. Daha sonra 416. Piyade Tümeni’nin 1374. Alayında takım komutanı olarak savaşlara katılmıştır.
Savaşlar sırasında büyük kahramanlıklar gösteren Mustafa Meherremov, iki düşman tankını ve birkaç ateş noktasını imha etmiş, bu cesaretinden dolayı “Kızıl Yıldız” nişanı ile ödüllendirilmiştir. Ancak sonraki çatışmalardan birinde ağır şekilde yaralanmıştır.
Mustafa Meherremov
Tedavisinden sonra yeniden cepheye dönen yiğit subay, 402. Azerbaycan Piyade Tümeni’nde batarya komutanı olarak görev yapmış ve savaşın sonuna kadar ön cephede bulunmuştur. O, her zaman askerlerine örnek olarak düşmana karşı cesaret ve vatanseverlik ruhu aşılamıştır.
Savaştan sonra Mustafa Meherremov’un askerî bilgisi ve yönetim yeteneği yüksek takdir görmüş, 1951 yılında Leningrad Topçuluk Akademisi’ne gönderilmiştir. 1956’da akademiyi başarıyla bitirdikten sonra Türkistan Askerî Bölgesi’nde çeşitli önemli görevlerde — tümen komutanı, karargâh başkan yardımcısı ve Taşkent Askerî Okulu’nda öğretmen olarak — çalışmıştır.
Ayrıca yabancı subaylara ders verebilmek için İngiliz Dili bölümünde eğitim almış, ardından Azerbaycan’a dönerek Politeknik Enstitüsü’nün askerî kürsüsünde eğitim bölümü başkanı olarak görev yapmıştır. Onun yönetimi altında pek çok öğrenci subay olarak yetişmiş, Meherremov “Yükseköğretim Başarılı Eğitimci” madalyasıyla ödüllendirilmiştir.
1979 yılında emekliye ayrıldıktan sonra da toplumsal faaliyetlerini sürdürmüş, 1990’lı yıllarda Azerbaycan Savunma Bakanlığı’nda önemli görevlerde çalışmıştır. 1993–1997 yılları arasında Albay Mustafa Meherremov, Savunma Bakanlığı’nın “Askerî Bilgi” dergisinin yönetim kurulunda görev yapmış, bu dönemde Bakanlığın askerî ders kitaplarının, askerî teknik kullanım kılavuzlarının, askerî istihbarat eğitim talimatlarının, ordu yönetmeliği ve benzeri normatif-hukukî belgelerin hazırlanmasında büyük rol oynamıştır.
Onun yetiştirdiği teknik uzmanlığa sahip subayların çoğu bugün Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri bünyesinde önemli görevlerde hizmet etmektedir. 1995 yılında Savunma Bakanı’nın emriyle gösterdiği üstün hizmetlerden dolayı Mustafa Meherremov “Şöhret” (Şeref) Nişanı ile ödüllendirilmiştir.
Mustafa Meherremov yalnızca bir asker değil, aynı zamanda bir bilim insanıydı. O, “Rusça–Azerice”, “Azerice–Rusça” ve “Türkçe–Azerice” askerî sözlüklerin yazarıdır. Ömrünün son yıllarında ise 90.000 kelimelik “Türkçe–Farsça–Arapça–Azerice Askerî Sözlük” üzerinde çalışmaktaydı.
Mustafa Meherremov’un Ulusal Lider Haydar Aliyev ile Görüşü
Mustafa Meherremov’un hayatı, Azerbaycan gençliği için vatana hizmetin, emeğin ve bilimin değerini gösteren parlak bir örnektir. O, hayatının her döneminde vatanına sadık kalmış, halkının adını yüceltmiştir.
Sonuç olarak, Mustafa Meherremov’un hayatı her Azerbaycanlı için örnek teşkil etmektedir. Onun gösterdiği cesaret, bilimsel ve pedagojik faaliyetleri bir kez daha kanıtlamaktadır ki, vatana olan sevgi yalnızca silahla değil; aynı zamanda bilgi, emek ve sadakatle ölçülür. Mustafa Meherremov’un adı, Azerbaycan tarihinde kahraman bir subay, vatansever bir bilim insanı ve fedakâr bir şahsiyet olarak daima hatırlanacaktır.
Azerbaycan halkının gösterdiği cesaret ve fedakârlık, tarihimizin en parlak sayfalarından birini oluşturur. Hem savaş alanlarında canını feda eden, hem de arka cephede gece gündüz çalışan insanlar sayesinde Azerbaycan, o yıllarda büyük sınavlardan başarıyla çıkmıştır. Bu kahramanlık, halkımızın vatanseverlik, birlik ve cesaret ruhunun somut bir göstergesidir.
Bugün biz, o nesillerin değerli hatırasını büyük bir saygı ve minnetle anıyoruz. Onların gösterdiği yiğitlik ve azim, modern gençler için gerçek bir vatanseverlik okuludur. Azerbaycan halkı, tarihî geçmişiyle gurur duyuyor ve savaş yıllarında gösterilen bu kahramanlık geleneklerini gelecek nesillere aktarmak hepimizin ahlaki görevidir.
