Bir milletiz, iki devlet, Aynı arzu, aynı niyet. İkisi de cumhuriyet Azerbaycan, Türkiye!
Türk dünyasının edebi hafızasında öyle şahsiyetler vardır ki, onların sesi yalnız bir halkın değil, bütün Türk dilli halkların ruhuna dokunur. Bu büyük edebi simalardan biri de Azerbaycan şiirinin yaşayan nefesi, milli kimliğin, ana dilinin ve vatanın şairi Bahtiyar Vahabzade’dir.
16 Ağustos 1925’te Azerbaycan’ın kadim şehirlerinden biri olan Şeki’de dünyaya gelen Vahabzade, sade bir ailede doğmuş olsa da, büyük bir halkın ruhunu taşıyan, söze güç veren bir sanatkâr haline gelmiştir. Bakü’de yükseköğrenim alarak filoloji alanında uzmanlaşan şair, edebi yaratıcılığıyla Azerbaycan edebiyatında yeni bir sayfa açmıştır. “Gülüstan” adlı destanı ile bölünmüş milletin acısını dile getiren, “Ana Dili” şiiriyle tüm Türk ellerine seslenen Vahabzade’nin eserleri siyasi ve manevi sınırları aşarak ortak Türk ruhunun ifadesine dönüşmüştür. O, yalnızca bir edebiyatçı değil, aynı zamanda bir fikir adamı ve aydın olarak halkı bilinçlendirmeye çalışmıştır.
70'ten fazla şiir kitabının, onlarca destanın, bilimsel ve kamuya yönelik eserlerin yazarı olan Vahabzade, sözüyle insanı uyandırmayı başaran nadir sanatçılardandır. Yazdığı tiyatro eserleri Azerbaycan sahnelerinde sevilerek oynanmış, “Vicdan”, “Feryat”, “Darağacı” gibi piyesleri sadece edebi değil, aynı zamanda toplumsal etki yaratmıştır.
Bahtiyar Vahabzade, 2009 yılının Şubat ayında, 83 yaşında Bakü’de vefat etmiş ve Azerbaycan’ın saygın şahsiyetlerinin defnedildiği I. Fahri Hıyaban’a defnedilmiştir. Vatan, özgürlük, ana dili, millet ve insanlık temalarında yazdığı şiirleri bugün hâlâ güncelliğini korumaktadır.
Şairin yarattığı edebi miras bugün de araştırılmakta ve tanıtılmaktadır. Şeki’de yer alan Bahtiyar Vahabzade Ev Müzesi, onun hayatı ve edebi mirasının canlı bir hatırası olarak hizmet vermektedir. Şairin doğup büyüdüğü evde kurulan bu müze, bir dönem kreş olarak da hizmet vermiştir. Yeniden restore edilen bina artık bir anı-kültür merkezi hâline getirilmiştir. Burada şaire ait kişisel eşyalar, el yazmaları, fotoğraflar, kitaplar ve edebi eserleri sergilenmektedir. Müze, gelecek nesillere bu büyük sanatçının hayat yolunu ve edebi faaliyetlerini daha yakından tanıtmayı amaçlamaktadır.
2025 yılı Azerbaycan’da Bahtiyar Vahabzade’nin 100. doğum yılı vesilesiyle devlet düzeyinde “Bahtiyar Vahabzade Yılı” olarak ilan edilmiştir. 21 Şubat 2025 tarihinde Ankara'da Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı TÜRKSOY’un merkez binasında bu vesileyle resmi açılış töreni gerçekleştirilmiştir.
Azerbaycan ve Türkiye Kültür Bakanlıkları, Azerbaycan’ın Ankara Büyükelçiliği, Azerbaycan Milli Kütüphanesi ve TRT’nin iş birliğiyle düzenlenen etkinlikte Türk dünyasının tanınmış edebiyatçıları, bilim insanları ve resmî yetkililer bir araya gelmiştir.
Tören TRT Ankara Radyosu korosunun Bahtiyar Vahabzade’nin sözlerine bestelenmiş “Ana Torpaq” ve “Azerbaycan-Türkiye” şarkılarını seslendirmesiyle başlamıştır. Azerbaycan Milli Kütüphanesi tarafından organize edilen kitap sergisi şairin zengin edebi mirasını bir kez daha gözler önüne sermiştir. Etkinlik çerçevesinde “Türk Dünyasının Bahtiyar’ı” adlı elektronik bilgi veritabanı da tanıtılmıştır. Program kapsamında Ankara’da yer alan Bahtiyar Vahabzade adına taşıyan ortaokulda da bir etkinlik gerçekleştirilmiştir. Öğrenciler şairin şiirlerini seslendirmiş, bestelenmiş eserlerini söylemişlerdir. Etkinlik sonunda öğretmenler ve öğrenciler TÜRKSOY tarafından ödüllendirilmiş, Azerbaycan Milli Kütüphanesi tarafından yayınlanan “Benim Dostlarım” adlı kitap okul kütüphanesine hediye edilmiştir.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in 2025 yılında imzaladığı kararla Vahabzade’nin 100. yıl dönümünün devlet düzeyinde kutlanması, onun yalnızca edebiyat tarihindeki değil, aynı zamanda devletçilik tarihindeki önemini bir kez daha teyit etmektedir.
Bahtiyar Vahabzade yaşadığı dönemde sadece Azerbaycan’ın değil, tüm Türk dünyasının sesi ve vicdanı olmuştur. Kaleminden dökülen her dize yalnızca edebi bir ifade değil, aynı zamanda tarihe, dile, milli kimliğe ve özgürlüğe bir çağrıdır. Onun eserleri, milli ideolojinin, halk ruhunun ve Türk'ün onurlu hafızasının şiir diliyle yazılmış aynasıdır. 20. yüzyılın çalkantıları içinde milli iradeyi kaybetmeyen, milli ruhu koruyup geleceğe taşıyan büyük bir fikir insanıdır.
Bugün onun “Bir millet – iki devlet” düşüncesi yalnızca bir şiir dizesi değil, Türk dünyasının ortak manifestosu, siyasi ve manevi birlik simgesidir. Bu ifade, Azerbaycan ile Türkiye arasında güçlü dostluğun, kardeşliğin ve ortak tarihin şiirsel yansımasıdır. Artık bu düşünce, devletlerarası ilişkilerde, uluslararası platformlarda ve Türk dilli halklar arasında dayanışmanın temel şiarlarından biri hâline gelmiştir.
Vahabzade’nin sesi susmuyor – hâlâ yaşıyor. O ses; müze vitrinlerinde korunan el yazmalarında, sahnede seslendirilen dramlarında, okul kitaplarında okutulan şiirlerinde, seminerlerde bilimsel analizlerde ve en önemlisi – her Türk’ün kalbinde yaşıyor. O, zamanın ötesinde durarak hem bir yazar, hem bir ideolog, hem de halkının söz sancaktarı olarak hafızalara kazınmıştır. Mirası, bugün yeni nesilleri düşünmeye, sevmeye, vatanını korumaya, diline ve kültürüne sahip çıkmaya çağırmaktadır.
Bahtiyar Vahabzade – artık sadece bir edebi şahsiyet değil, milli hafızanın yaşayan ve ebedî sembolüdür.
