Özellikle bu sanatlarla başlangıçta daha çok erkekler uğraşmaktaydı. Demircilik, bakırcılık, marangozluk, taş işçiliği, duvarcılık ve hatta halıcılık gibi meslekler erkeklerin başlıca uğraşı olarak sayılırdı. Bazı sanat alanları vardı ki, özellikle erkekler bu alanlarla ilgilenirdi. Bu alanlardan biri de denizciliktir. Denizcilik, oldukça ağır ve sorumluluk gerektiren bir meslektir. Gemiyi yönetmek, dalgalarla mücadele etmek ve uzun seferlere çıkmak büyük cesaret ve güç gerektirir. Uzun yıllar bu meslekle sadece erkekler uğraşmıştı. Ancak zamanla kadınlar da bu alanda kendilerini göstermeye başlamışlardır. Onlardan biri de Azerbaycan tarihinin ilk kadın gemi kaptanlarından Şövket Selimova’dır. O, büyük irade ve fedakârlıkla bu zor mesleği başarıyla yerine getirmiştir.
Şövket Selimova
O, 20. yüzyılın ortalarında hem bilim hem de denizcilik alanında elde ettiği başarılarla öne çıkmış, cesareti ve zekâsıyla kadınların neler yapabileceğini kanıtlamıştır.
Şövket Selimova, 25 Aralık 1920 tarihinde İsmayıllı ilçesinin tarihi Lahıc köyünde bir petrol işçisi ailesinde dünyaya gelmiştir. Babası Şahbaz bey, daha sonra kalabalık ailesiyle Bakü’nün Şubanı köyüne taşınmıştır. O, ailenin on çocuğundan en büyüğüydü.
Şövket, okul çağındayken havamodelcilik kulübüne üye olmuştur. 1935 yılında Moskova’da düzenlenen havamodelciler toplantısına katıldığında hazırladığı model en uzağa uçarak tüm Sovyetler Birliği rekorunu kırmış ve bu başarı üç yıl boyunca birinciliğini korumasını sağlamıştır. Bundan sonra Şövket , planörle ilk uçuşunu gerçekleştirmiştir.
Ancak bir tesadüf, onun yaşam yolunu değiştirmiştir. Bir dergide ilk kadın uzun yol kaptanı Anna Şetina’nın fotoğrafını gördükten sonra o da denizci olmaya karar vermiştir. Okulu bitirdikten sonra belgelerini Bakü Su Taşımacılığı Teknik Okulu’nun “Gemi sürücüsü” bölümüne vermiştir.
Şövket filmi
Meslek hayatına, Odessa Deniz Taşımacılığı’nın uzun seferlere çıkan “Sergo” gemisinde kaptanın üçüncü yardımcısı olarak başlamıştır. Kısa sürede zekâsı, bilgisi ve kararlılığıyla mürettebatın derin saygısını kazanmıştır. Bakü’ye döndükten sonra ise Hazar Denizcilik İşletmesi’nin gemilerinde kaptan olarak görev yapmıştır.
II. Dünya Savaşı başladığında “Dnepr” gemisinin kaptanıydı. Savaş yıllarında gösterdiği cesaret ve fedakârlık nedeniyle “Kızıl Yıldız” nişanı, “Kafkasya’nın Savunmasına Katkı” ve “1941–1945 Büyük Vatanseverlik Savaşı’nda Almanya’ya Karşı Zafer” madalyalarıyla ödüllendirilmiştir.
Şövket Selimova, kendi döneminin cesur, bilgili ve vatansever kadınlarından biri olmuş, Azerbaycan kadınının gücünü ve iradesini tüm dünyaya göstermiştir.
Savaş sonrası Şövket hanım, üç yıl daha sevdiği meslekle uğraşmıştır. 11 Eylül 1948’de onu Cumhuriyet Yüksek Parti Okulu’na okumaya göndermişlerdir. 1950 yılında hem Parti Okulu’nu hem de ekstern sınavlarla Azerbaycan Halk Ekonomisi Enstitüsü’nü bitirmiştir. Daha sonra Azerbaycan KP MK’nın propaganda ve teşvik departmanında müdür olarak çalışmıştır.
1954 yılında Azerbaycan Devlet Petrol ve Kimya Enstitüsü’nde öğretim faaliyetlerine başlayan Şövket Selimova, mühendislik-ekonomi fakültesinde dekan, rektör yardımcısı görevlerinde bulunmuştur. Doktora tezini savunarak iktisat bilimleri adayı unvanını almış ve 1971 yılında “Azerbaycan Onurlu İktisatçısı” unvanına layık görülmüştür. Doçent Şövket Selimova, Üzeyir Hacıbeyov adına Azerbaycan Devlet Konservatuvarı’nda Marksizm-Leninizm kürsüsünün müdürü olarak görev yapmış, uzun yıllar “Bilik” Cemiyeti Bakü şubesinde başkan yardımcılığı yapmıştır.
Erken yaşlardan itibaren bilime, eğitime ve vatana sevgisiyle yetişen Şövket hanım, 1940 yılında Bakü Denizcilik Okulu’nu bitirerek denizci unvanını kazanmıştır. O dönemde kadınların denizcilik gibi ağır ve sorumluluk gerektiren bir alanda çalışması oldukça nadirdi. Ancak Şövket Selimova bu stereotipleri yıkarak, II. Dünya Savaşı yıllarında dünyadaki iki kadın gemi kaptanından biri olmuştur.
Savaş yıllarında Hazar Denizcilik İşletmesi’nde önce kaptan yardımcısı, ardından gemi kaptanı olarak görev yapmıştır. Yönetimindeki gemiler, Akdeniz, Marmara, Ege ve Karadeniz limanlarına kadar giderek cepheye petrol ve silah taşımıştır. Şövket Selimova’nın fedakâr çalışmaları sayesinde birçok stratejik yük güvenli bir şekilde hedefe ulaşmış, o, vatanına sadakat ve kahramanlık örneği göstermiştir.
Savaş sonrası Şövket hanım, bilimsel çalışmalarına devam etmiş ve 1964 yılında iktisat bilimleri adayı unvanını almıştır. 1954–1974 yıllarında Azerbaycan Devlet Petrol ve Kimya Enstitüsü’nde siyasetli iktisat kürsüsünde doçent, rektör yardımcısı ve kürsü müdürü olarak görev yapmıştır. 1974–1989 yıllarında ise Azerbaycan Devlet Konservatuvarı’nda sosyal bilimler kürsüsüne liderlik etmiştir. Hem bilimde hem de pedagojide büyük saygı kazanmış ve birçok öğrenci yetiştirmiştir.
Şövket Selimova’nın hizmetleri yüksek takdir görmüştür. “Azerbaycan SSC Onurlu İktisatçısı” unvanına, “Kızıl Yıldız” nişanına, 2. Derece “Vatan Savaşı” nişanına ve çeşitli madalyalara layık görülmüştür.
1999 yılında Bakü’de vefat etmiş, ancak onun hatırası Azerbaycan halkının belleğinde daima kalmıştır. Şövket Selimova’nın hayatı, kadın iradesi, vatan sevgisi ve fedakârlığın parlak bir örneğidir.
2025 yılının Ekim ayında hayatına ve faaliyetlerine adanmış “Şövket ” filmi sunulmuştur. Bu film sadece bir insanın kaderini değil, aynı zamanda Azerbaycan kadınının gücünü, bilgelğini ve vatana bağlılığını göstermektedir.
Şövket Selimova, Azerbaycan tarihinin kahraman kadın simalarından biri olarak her zaman saygı ve gururla anılacaktır. Şövket Selimova, hayatı ve faaliyetleriyle kanıtlamıştır ki, meslek ne olursa olsun, eğer insan çalışkan, iradeli ve vatanseverse büyük başarılar elde edebilir. O, hem denizcilikte hem de bilimde Azerbaycan kadınının gücünü ve yeteneğini tüm dünyaya göstermiştir. Şövket Selimova’nın hayatı hepimiz için bir örnek, adı ise halkımızın belleğinde daima gururla yaşayacaktır.